الف) اطلاعات شناسنامهاي:
عنوان كتاب: فرهنگنامه اسارت و آزادگان، جلد 63
عنوان فرعي: اردوگاه 14 تکریت
مؤلف: دهنمکی، مسعود
محل نشر: تهران
حروفچینی: حنفی، فریناز ـ نیکنژاد، طاهره ـ کریمی، فاطمه ـ ایلانلو، ندا ـ مخانیکبابایی، افسانه ـ استاد هاشمی، مهناز
صفحهآرايي: رستمی، مریم
ناظر اجرايي: شیروانی، علیاکبر
نمونهخوان: اخوان، فاطمه ـ ملکی، لیلا ـ شریفخضری، فهیمه ـ رضایی، سارا ـ امیدبخش، صدیقه ـ حقگو، فاطمه
طراح جلد: هاشمزاده، سیدمیثم
تعداد صفحات: 1091
نوبت چاپ: اول
قطع: وزیری
ب) منابع و مأخذ مورد بهرهبرداري در تهيه كتاب:
ـ نوع كتاب براساس عنوان و موضوع 1. تحقيقي و پژوهشي ¡ 2. خاطرات ¡ 3. رمان □ 4. ساير □
ـ روش استفاده از منابع 1. اسنادي ¡ 2. كتابخانهاي □ 3. اسناد شفاهي ¡
ج) اطلاعات محتوايي كتاب:
1. مندرجات كتاب:
این کتاب در1078 صفحه فصلهای تاریخچه اردوگاه، بررسی ترکیب جمعیتی اسرای اردوگاه، بررسی ساختار فیزیکی و شرایط اقلیمی اردوگاه، بررسی روند از اسارت تا اردوگاه اسرا، مجموعه گزارشهای صلیبسرخ، تشکیلات فرماندهی بعثی اردوگاه، تشکیلات فرماندهی اسرای ایرانی اردوگاه، معرفی برخی از چهرههای شاخص و معروف اردوگاه، شهدا و متوفیان اردوگاه، تقویم اردوگاهی، آلبوم اردوگاهی و فهرست محققان، کارشناسان و منابع اردوگاه 14 تکریت را مورد بررسی قرار میدهد.
2. زمان دربرگيرنده كتاب: 5/1367 تأسیس ـ 6/1369 انحلال اردوگاه
3. همکاران تحقیق: شیخی، مرضیه ـ کرمانی، سمیرا ـ صفیخانی، ثمر
4. آزادگانی که از مطالب و یا مصاحبههای آنها در تألیف این کتاب استفاده شده است:
ادراکی، فریدون ـ اخروی، محمدصادق ـ اسدی، عزیزالله ـ اسدیقلعهنی، محمدرضا ـ اشتری، بهروز ـ افضلی، محسن ـ الکسانیان، خاژاک ـ انوری، اکبر ـ ایمانی، زال ـ آبانگاه، احمد ـ آقبلاقی، داوود ـ بابالو، رسول ـ بابایی، رسول ـ بازرگانی، سیدصدرالدین ـ باسامی، مرتضی ـ باقری، قادر ـ بناکار، مرتضی ـ پیراین، سیفالدین ـ پرهیزگار، حبیبالله ـ پری، محمد ـ پوراحمدی، اسفندیار ـ پورمالکی، علیاصغر ـ پیرنیااسکویی، رضا ـ تقیزاده، هوشنگ ـ تقیزاده، مهدی ـ جعفری، خشایار ـ جعفری، علی ـ جلیلکیا، محمدحسن ـ جهانبین، عاقل ـ خالصی، محمد ـ خسرویپور، حمید ـ خلج، حسین ـ دوستوندی، بهروز ـ ذکاوتی، طاهر ـ رحیمیاشنویه، خسرو ـ زینالعبادی، ابراهیم ـ زینالیفرشی، محمد ـ سلطانیراد، علی ـ سلطانزاده، محمد ـ شامرادیان، ارسلان ـ شیاسی، ابوالفضل ـ شهابی، محمدرضا ـ شیدایی، شکرالله ـ طولابی، حسینآقا ـ طهماسبیفولادی، حسین ـ عربکرمی، منوچهر ـ فاتحی، سیدبهمن ـ کاشانکی، حجتالله ـ کیانیرنانی، غلامرضا ـ گندمکار، علی ـ مبرهنی، امیر ـ مجردشهریور، یاور ـ محمدپوریاربت، خانعلی ـ محمدیپور، ناصر ـ محمدی، محمدرضا ـ نجفی، شاهحسین ـ نوروز، مجید ـ هژبریمنش، کامران ـ وطنخواه، حسن ـ یزدانیان، مرتضی ـ یعقوبی، مرتضی.
«مروری اجمالی بر تاریخچه اردوگاه 14 تکریت»
اردوگاه 14 تکریت در مردادماه 1367 با ورود 1860 اسیر تأسیس شد. این اردوگاه یکی از اردوگاههای اسرای مفقودی در شهر تکریت بود. بعثیها این نام را براساس نامگذاری اردوگاهها که توسط نمایندگان کمیته بینالمللی صلیبسرخ صورت گرفته بود، بر این اردوگاه نهادند. درواقع، این اردوگاه براساس ترتیب و تأسیس اردوگاهها، چهاردهمین اردوگاه اسرای ایرانی در کشور عراق بود. اسرای این اردوگاه از لشکر 58 ذوالفقار، 88 زاهدان، 55 هوابرد، 81 کرمانشاه، 77 خراسان، 16 زرهی قزوین، 64 ارومیه، 14 ذوالفقار و تیپ 40 سراب بودند. از ارشدان این اردوگاه میتوان علی کریمی را به عنوان ارشد قاطع 1 و 2، محمد علیمردانی را به عنوان ارشد قاطع 3 و محمد سلطانزاده را به عنوان ارشد قاطع 4 نام برد. افسران بعثی اردوگاه نیز سرگرد حسین، سروان علی و سرگرد نعیم بودند.
یکی از وقایع مهم این اردوگاه فرار بهروز سلیم عینی در مردادماه 1367 بود. وی با مخفی کردن خود در ماشینی که برای حمل نان وارد اردوگاه میشد، موفق به خروج از اردوگاه شد، اما در مسیر فرار، بعثیها متوجه وی شدند و پس از دستگیری، او را به اردوگاه بازگرداندند و بهشدت تنبیه کردند. بعد از این جریان، سختگیری بعثیها بر اسرا بیشتر شد و اسرای این اردوگاه بهمدت چند روز از سهمیه آب و غذا محروم شدند و فرد خاطی نیز برای مدتی در سلول انفرادی زندانی شد. از دیگر وقایع این اردوگاه پیدا کردن شاه لوله آب در نزدیکی اردوگاه توسط حسن وطنخواه و لولهکشی به داخل اردوگاه بود.
واقعه دیگری نیز درآبانماه 1368 در این اردوگاه اتفاق افتاد، بدینصورت که یکی از اسرا که برای بیگاری به خارج از اردوگاه رفته بود، نارنجکی را پیدا کرده و با خود به اردوگاه آورده بود. سپس بهطور اتفاقی با کشیدن چاشنی آن، نارنجک را منفجر کرده و خود از ناحیه دست و چشم دچار آسیب شده بود. نیروهای بعثی پس از این اتفاق اسرا را بهشدت مورد ضربوشتم قرار دادند. نیروهای بعثی پس از مطلع شدن از ورود نمایندگان کمیته بینالمللی صلیبسرخ به این اردوگاه برای ثبتنام اسرا و انجام تبادل، رفتار مناسبی را با اسرا در پیش گرفتند و امکانات رفاهی نیز در اختیار آنها قرار دادند. بدینترتیب در شهریورماه 1369 تعداد 1900 تا 2000 اسیر از اردوگاه 14 تکریت به ایران بازگشتند و این اردوگاه منحل شد.