جلد 38 اردوگاه 5 ب تکریت «رهبران» 1
الف) اطلاعات شناسنامه‌اي:
عنوان كتاب: فرهنگنامه اسارت و آزادگان، جلد 38
عنوان فرعي: اردوگاه 5 ب تکریت «رهبران» I (دفتر اول)
مؤلف: ده‌نمکی، مسعود
محل نشر: تهران
حروف‌چینی: حنفی، فریناز ـ نیک‌نژاد، طاهره ـ کریمی، فاطمه ـ سابقی، سمیرا ـ ایلانلو، ندا ـ رستمی‌نخعی، فاطمه ـ رستمی، سپیده
صفحه‌آرايي: میرزایی، اعظم
ناظر اجرايي: شیروانی، علی‌اکبر
نمونه‌خوان: اخوان، فاطمه ـ ملکی، لیلا ـ میرصفی، طاهره ـ محمدی، محبوبه
طراح جلد: هاشم‌زاده، سیدمیثم
تعداد صفحات: 1007
نوبت چاپ: اول
قطع: وزیری
ب) منابع و مأخذ مورد بهره‌برداري در تهيه كتاب:
ـ نوع كتاب براساس عنوان و موضوع 1. تحقيقي و پژوهشي ¡ 2. خاطرات ¡ 3. رمان □ 4. ساير □
ـ روش استفاده از منابع 1. اسنادي ¡ 2. كتابخانه‌اي □ 3. اسناد شفاهي ¡
ج) اطلاعات محتوايي كتاب:
1. مندرجات كتاب:
این کتاب در 1011 صفحه،7 فصل اول اردوگاه 5 ب تکریت با نام‌های تاریخچه اردوگاه، بررسی ترکیب جمعیتی اسرای اردوگاه، بررسی ساختار فیزیکی و شرایط اقلیمی اردوگاه، بررسی روند از اسارت تا اردوگاه، مجموعه گزارش‌های صلیب‌سرخ، تشکیلات فرماندهی بعثی اردوگاه، تشکیلات فرماندهی اسرای ایرانی اردوگاه را مورد بررسی قرار می‌دهد و ادامه مطالب مربوط به اردوگاه در جلد 39 بررسی شده است.
2. زمان دربرگيرنده كتاب: 13/2/1366 تأسیس ـ 4/6/1369 انحلال اردوگاه
3. همکاران تحقیق: محمدی، محبوبه
4. آزادگانی که از مطالب و یا مصاحبه‌های آنها در تألیف این کتاب استفاده شده است:
آذرمی، ابوالقاسم ـ اسدی‌نژاد، محمداسماعیل ـ اکرامی‌فرد، وحیدرضا ـ امینی‌فر، حمید ـ انجیدنی، حسن ـ اوحدی، سعید ـ بخردی، عبدالصاحب ـ بخشی‌زاده، علی ـ براتی‌احمدآبادی، محمد ـ بصیری، مسعود ـ بنی‌هاشمی، سیدحبیب ـ پورهادی، حسین ـ پوروزیری، مهدی ـ توتونچیان، محمدرضا ـ جاوری، محمدمهدی ـ جوزی، عباسعلی ـ چمائی، خدایار ـ حسن‌پور، علی ـ حمیدی، محمود ـ خاموشی، محمد ـ خدری، الیاس ـ رحمانیان، عبدالمجید ـ روغنی، اردشیر ـ زارعیان، بهرام ـ شاهی، کریم ـ شریعتی‌نیاسر، امیرعباس ـ صالحی‌نجف‌آبادی، عبدالحسین ـ صنیعی‌دارانی، کرمعلی ـ طایفه‌نوروز، سعید ـ طلوعی، ذوالفقار ـ طهماسبی، سارم ـ عراقی، حسن ـ عرب، حسین ـ علیدوست، علیرضا ـ فقانی وسطی کلائی، حافظ ـ قائم‌پور، محمدعلی ـ قزلباش، حسین ـ کاظمی‌ترقبان، سیدمحمدرضا ـ کشاورز، رجب‌علی ـ کلانی‌اعرابی، اصغر ـ گلستانی، محسن ـ مجاهدی، محمد ـ مرادی، یعقوب‌علی ـ معنوی، سیدکمال ـ مقدم، حسین ـ مهدیه، محمدرضا ـ مولودی، مسعود ـ ناصری، کاظم ـ نجفی، جهانگیر ـ هارونی‌پور، حسن ـ هزاوه‌ای، مسعود.
«مروری اجمالی بر تاریخچه اردوگاه 5 ب تکریت» (رهبران)
اردوگاه 5 ب تکریت در تاریخ 13/2/1366 با ورود حدود 150 تن از اسرای شاخص و تأثیرگذار و تعدادی به تعبیر بعثی‌ها از مشکل‌سازان اردوگاه‌های 7 رمادی (بین‌القفصین)، 6 الف رمادی، اردوگاه 8 رمادی (عنبر) و اردوگاه‌های 1، 2ب، 3ب و 4 موصل تأسیس شد.
اساس تشکیل اردوگاه 5 تکریت (رهبران) بر حوادث، اتفاقات و رویدادهایی که در اردوگاه‌های مختلف رخ داده بود، استوار بود نیروهای بعثی عده‌ای از اسرا را که به گمان خود جزو رهبران، فعالان و به قول خود خرابکاران اردوگاه‌ها بودند به منظور کنترل بهتر و بیشتر آنها پس از شناسایی به اردوگاه 5 ب تکریت منتقل کردند.
مجموعه اردوگاه‌های 5 تکریت شامل سه اردوگاه مجزا، با حضور اسرایی کاملاً متفاوت بود و نام تکریت 5 بر روی هر سه اردوگاه گذاشته شده بود که از این اردوگاه با نام 5 ب تکریت نام برده شده است.
اسرای این اردوگاه از اعضای بسیج، سپاه و تعدادی ارتشی و شخصی بودند. این اردوگاه دارای سه آسایشگاه بود که در هر آسایشگاه حدود 50 اسیر حضور داشت که بیشتر آنها در عملیات‌های دفاع از مرزها، خیبر، والفجر، بدر، بیت‌المقدس و فتح المبین شرکت داشتند و از لشکرهای 8 نجف اشرف، 92 زرهی اهواز، 77 خراسان و تیپ‌های امام حسین (ع)، ثارالله کرمان، امام رضا (ع) و 27 محمد رسول‌الله (ص) اعزام شده بودند. قومیت این اسرا کرد، فارس، لر، ترک و عرب و ترکیب سنی آنها 18 تا 50 سال بود. بیشتر این اسرا مسلمان، شیعه و مذهبی بودند و با وجود عده اندکی که پیرو فرقه علی‌اللهی بودند، باز هم جو اردوگاه به شدت مذهبی بود.
وجود افراد گوناگون با سنین و سلیقه‌های متفاوت که تعداد زیادی از آنها از افراد سرشناس، مؤمن و رهبران اردوگاه‌های قبلی خود بودند این گمان را ایجاد می‌کرد که با برعهده گرفتن مسئولیت رهبری توسط هر یک از آنها در این اردوگاه، اختلاف نظر و مشکلات زیادی به وجود بیاید اما حضور حجت‌الاسلام و المسلمین سیدعلی‌اکبر ابوترابی فرد جوی آرام و یکدست را به وجود آورد که در نتیجه همه اسرا با یکدیگر هم عقیده و هم‌نظر شدند و به همین علت به جز مقطع شش ماهة اول بعد از تأسیس اردوگاه، که درگیری و حوادث بسیاری در آن واقع شد حادثه‌ای که موجب برهم زدن این یکدستی و یکپارچگی شود، رخ نداد.
و تنها از بین اتفاقات این اردوگاه می‌توان به پیوستن تعدادی از اسرا به سازمان مجاهدین و انتقال حجت‌الاسلام و المسلمین ابوترابی به کمپ 17 تکریت اشاره کرد.
حجت‌الاسلام و المسلمین ابوترابی فرد در تمام مدت حضور خود در کمپ 5 ب تکریت (13/2/1366 تا 17/5/1368) رهبری معنوی اردوگاه را برعهده داشت.
این اردوگاه دارای 3 دوره فرماندهی ایرانی است که ارشدهای این سه دوره زین‌العابدین ایرلوزادیان، سیدحبیب بنی‌هاشمی و حسن سلیمی ساعتلو بودند.
رفتار و کردار اسلامی حجت‌الاسلام و المسلمین ابوترابی به نحوی بود که حتی بر بعثی‌ها هم تأثیرگذاشته بود و با این شیوه، برخورد بعثی‌ها با اسرا آرام و مسالمت آمیز بود.
مجموع نیروهای بعثی اردوگاه 5 ب تکریت (رهبران) که به‌طور مستقیم اداره امور اردوگاه را برعهده داشتند، 10 تا 15 تن بود. تعدادی بعثی نیز در مقر فرماندهی بیرون از اردوگاه مستقر بودند. سرهنگ مشرف عزیز حسن از زمان تأسیس اردوگاه5 ب تکریت در اردیبهشت‌ماه 1366 تا زمان انحلال این اردوگاه در شهریورماه 1369 مسئولیت کنترل و اداره این اردوگاه را برعهده داشت؛ لیکن اداره مستقیم اردوگاه تا سال 1368 بر عهده سروان جمال بود. می‌توان گفت سرهنگ مشرف، فرمانده اردوگاه و سروان جمال، معاون وی بود وگمان می‌رود که پس از خروج سروان جمال، اداره اردوگاه بر عهده درجه‌د‌اران یا یکی از سربازان ارشد بوده است.
سرانجام اردوگاه 5 ب تکریت در تاریخ 4/6/1369 با آزادی اسرا منحل شد.