جلد 1 کتابشناسی اسارت
الف) اطلاعات شناسنامه‌اي:
عنوان كتاب: فرهنگنامه اسارت و آزادگان، جلد 1
عنوان فرعي: کتابشناسی اسارت
مؤلف: ده‌نمکی، مسعود
محل نشر: تهران
همکاران تحقیق: امانی‌زاده، علی‌اصغر ـ امانی، لیلا
حروف‌چيني: کریمی، فاطمه
صفحه‌آرايي: رستمی‌نخعی، فاطمه
ناظر اجرايي: شیروانی، علی‌اکبر
نمونه‌خوان: اخوان، فاطمه ـ ربی، اکرم
طراح جلد: هاشم‌زاده، سیدمیثم
تعداد صفحات: 1077
نوبت چاپ: اول
قطع: وزیری
ب) منابع و مأخذ مورد بهره‌برداري در تهيه كتاب:
ـ نوع كتاب براساس عنوان و موضوع 1. تحقيقي و پژوهشي ¡ 2. خاطرات □ 3. رمان □ 4. ساير □
ـ روش استفاده از منابع 1. اسنادي ¡ 2. كتابخانه‌اي ¡ 3. اسناد شفاهي □
ج) اطلاعات محتوايي كتاب:
1. مندرجات كتاب:
در این جلد به معرفی 618 عنوان کتاب منتشر شده در زمینه اسارت و آزادگان پرداخته شده است. کتاب شامل مقدمه اختصاصی و معرفی هر کتاب در دو صفحه با ذکر مشخصات زیر می‌باشد: عنوان کتاب ـ عنوان روی جلد کتاب
ـ عنوان دیگرـ نامخانوادگی، نام نویسنده (مؤلف) ـ محل نشر ـ ناشرـ سال نشر ـ فروست ـ طبقه‌بندی ـ نامخانوادگی، نام مترجم ـ نامخانوادگی، نام بازنویسی‌کننده ـ نامخانوادگی، نام ویراستار ـ نامخانوادگی، نام‌مصاحبه‌کننده ـ حروف‌چینی و صفحه‌آرایی ـ طراح جلد ـ لیتوگرافی ـ نوبت چاپ ـ شمارگان ـ قیمت پشت جلد ـ قطع ـ تعداد صفحات ـ شماره شابک ـ آدرس و تلفن ناشر ـ شماره و محل نگهداری در اسناد ملی ـ منابع و مأخذ مورد بهره‌برداری در تهیه کتاب ـ اطلاعات محتوایی کتاب ـ مندرجات کتاب ـ خلاصه‌ای از محتوای کتاب ـ زمان دربرگیرنده کتاب ـ سایر توضیحات ضروری
2. زمان دربرگيرنده كتاب: 1390 ـ 1358
3. سایر توضیحات ضروری (در صورت نیاز):-
مقدمه‌ای بر گام اول، کتابشناسی اسارت و آزادگان
نخستین گام در نگارش فرهنگنامه اسارت و آزادگان مطالعه سایر آثار منتشر شده و دسته‌بندی اطلاعات آنها بود، در این مسیر خلاء وجود یک کتابشناسی اختصاصی در زمینه اسارت، ضرورت و محتوای گام اول را برای ما روشن کرد و آن، ضرورت تهیه کتابشناسی جامع و کامل آزادگان بود که به محققان این فرصت را می‌دهد تا مجموعه آثار منتشر شده در زمینه اسارت و آزادگان را بشناسند و مورد بررسی و بهره‌برداری قرار دهند. در مورد دفاع مقدس کتاب‌شناسی‌هایی تحت عناوین «کتابشناسی هنر و ادبیات جنگ» با موضوع آثار هنری در سال 1361، «فهرست مقالات جنگ تحمیلی در مطبوعات جمهوری اسلامی» با سرپرستی مراکز مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی، «جنگ ایران و عراق» توسط آنتونی گاردنر در سال 1988 میلادی در انگلستان و «کتابشناسی جنگ تحمیلی» توسط ستاد تبلیغات جنگ تحمیلی شورای عالی دفاع جمهوری اسلامی صورت پذیرفته است. مجموعه‌های کتابشناسی، به‌تنهایی عملکردی ندارد؛ لیکن می‌تواند باتوجه به هدف آن که راهنمایی و ارشاد پژوهشگران در زمینه موضوعات گوناگون می‌باشد، از آنان استفاده کرد و درواقع کتابشناسی به خوانندگان (محققان) می‌گوید که در اسرع وقت چگونه می‌توان کتاب مورد نیاز خود را شناسایی و تهیه نمود و به تعبیر دیگر برای مطالعه و پژوهش باید از چه مسیری عبور کرد و کدام منابع را می‌بایست مورد بازبینی و تجزیه و تحلیل قرار داد.
ضرورت یاری پژوهشگران و نبود هیچ‌گونه منابع جمع‌بندی شده در مورد کتابشناسی اسارت، انگیزه مناسب و کافی برای تهیه چنین کتابی بوده است و طبیعی است تهیه و دسترسی منابع مختلف جزو دلایل منطقی و طبیعی این کار به شمار می‌رفت، با این دیدگاه و به منظور:
1. شناساندن کتاب‌های تهیه شده در مورد آزادگان به‌صورت یکجا و در یک مجموعه
2. آگاه شدن از محتویات کتاب از جنبه‌های مختلف (اطلاعات شناسنامه‌ای، محتوایی و…)
3. آشنایی با شیوه نگارش نویسنده و نیز منابع و مأخذ مورد بهره‌برداری در کتاب
این کتابشناسی تهیه شده است که امید است مورد توجه و عنایت خوانندگان محترم قرار گیرد؛ لذا لازم است قبل از مطالعه آن به نکات ذیل توجه شود:
1. عدم رعایت اصول کتابشناسی در چاپ و نشر کتاب در ایران، متأسفانه مشکلات عمده‌ای را بر سر راه تهیه کتابشناسی فراهم کرده است، اینک با اقدام پسندیده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سالیان گذشته کلیه ناشرین موظف به ثبت اطلاعات شناسنامه‌ای کتاب‌های مورد انتشار براساس اطلاعات فیپا (فهرست‌نویسی پیش از انتشار) گردیده‌اند؛ لیکن در سنوات قبل از آن، ناشرین هیچ وظیفه‌ای در این رابطه نداشته و بدین سبب اطلاعات منسجمی در این رابطه موجود نبوده که سعی شده با جمع‌آوری کتاب‌های موردنظر در قالب یک مجموعه این مشکل به نحو مطلوب رفع شود تا مخاطبان بتوانند با فراغ بال نسبت به بهره‌برداری مطلوب از منابع در اسرع وقت اقدام کنند.
2. استانداردهای یونسکو کلیه مدارکی را که بیش از 48 صفحه داشته باشند، کتاب می‌نامد و ما اگر می‌خواستیم این استاندارد را رعایت کنیم تعدادی از کتاب‌های منتشرشده پیرامون آزادگان از این مجموعه خارج می‌شد و این به هدف و انگیزه ما در انتشار کتابشناسی آزادگان لطمه‌ای جدی وارد می‌ساخت، از این‌رو سعی شد تا صرف‌نظر از تعداد صفحات، کتابشناسی مذکور را تهیه تا مورد استفاده قرار گیرد.
3. سعی شده درباره هر کتاب، شمایی کلی از اطلاعات شناسنامه‌ای و علاوه بر آن در یک طرح ابتکاری، نوع منابع و مأخذ مورد استفاده در تهیه آن و روش استفاده از منابع توسط نویسنده یا نویسندگان و اطلاعات محتوایی آن که شامل فهرست مندرجات کتاب، خلاصه‌ای از محتوا، زمان دربرگیرنده کتاب و نیز توضیحاتی که ضروری به نظر می‌رسد، آورده و به خواننده عرضه شود که کمتر در سایر منابع این موضوع با این سطح وسیع اطلاعات دیده شده است. به تعبیر دیگر در صورت عدم دسترسی به کتاب‌های مذکور، به‌دلیل پراکندگی و عدم دسترسی و… خواننده می‌تواند با اندکی تأمل اطلاعات بسیار خوب و فراگیری را در یک مجموعه تحت عنوان کتابشناسی آزادگان دریافت نماید.
4. سعی شده حتی‌المقدور از داوری و نقد محتوای کتاب‌ها دوری کرده و بر این باور بوده‌ایم که به رسم امانت‌داری و صرفاً در مقام توصیف هر کتاب برآییم.
5. برای تسهیل در بهره‌برداری از کتاب و کارآیی هرچه بیشتر آن، سعی شده کتاب‌ها براساس حروف الفبا تهیه شود.
6. از نظر محدوده زمانی اثر نیز سعی شده که کلیه منابع و مأخذ پیرامون موضوع، از آغاز جنگ تحمیلی تا زمان چاپ دوم کتاب در این مجموعه گردآوری و تدوین شود.
7. جلد اول فرهنگنامه اسارت با عنوان کتابشناسی اسارت در سال 1384 به چاپ رسید. چاپ دوم این اثر با اضافات و الحاقات بیش از نیمی از اثری است که در پیش رو دارید.
این جلد دربرگیرنده کتاب‌هایی است با موضوعات خاطرات اسرای ایرانی در عراق، خاطرات اسرای عراقی و اسرایی که به دست گروهک کوموله، دموکرات و منافقین به اسارت درآمدند.
اطلاعات کتابشناسی که در چاپ اول منظور شده بود، در چاپ دوم تحت عناوین زیر اصلاح شد:
عنوان روی جلد کتاب، عنوان دیگر، جلد، محل نشر، فروست، نام، نامخانوادگی مصاحبه‌کننده، طراح جلد، قطع کتاب.
در چاپ دوم تلاش شده است که در طرح جلد از آخرین طراحی جلد استفاده شود. طراحی و صفحه‌آرایی چاپ اول تغییر کرده است و مطابق با کل فرهنگنامه اسارت می‌باشد.
لازم به ذکر است که اطلاعات مربوط به محل نشر به‌صورت استانی و ترجیحاً شهر مورد انتشار قید شده که این امر به منظور سهولت دستیابی به کتاب‌هایی که در شهرهای گوناگون منتشر شده است؛ می‌باشد.