جلد 62 اردوگاه 13 رمادی
الف) اطلاعات شناسنامه‌اي:
عنوان كتاب: فرهنگنامه اسارت و آزادگان، جلد 62
عنوان فرعي: اردوگاه 13 رمادی
مؤلف: ده‌نمکی، مسعود
محل نشر: تهران
حروف‌چینی: حنفی، فریناز ـ نیک‌نژاد، طاهره ـ کریمی، فاطمه ـ ایلانلو، ندا ـ رستمی، سپیده ـ مخانیک‌بابایی، افسانه ـ حسنی، هاله ـ رستمی، مریم
صفحه‌آرايي: رستمی‌نخعی، فاطمه
ناظر اجرايي: شیروانی، علی‌اکبر
نمونه‌خوان: اخوان، فاطمه ـ ملکی، لیلا ـ رضایی، سارا ـ ربی، اکرم ـ حقگو، فاطمه ـ امانی، سهیلا
طراح جلد: هاشم‌زاده، سیدمیثم
تعداد صفحات: 735
نوبت چاپ: اول
قطع: وزیری
ب) منابع و مأخذ مورد بهره‌برداري در تهيه كتاب:
ـ نوع كتاب بر اساس عنوان و موضوع 1. تحقيقي و پژوهشي ¡ 2. خاطرات ¡ 3. رمان □ 4. ساير □
ـ روش استفاده از منابع 1. اسنادي ¡ 2. كتابخانه‌اي □ 3. اسناد شفاهي ¡
ج) اطلاعات محتوايي كتاب:
1. مندرجات كتاب:
این کتاب در 700 صفحه، فصل‌های تاریخچه اردوگاه، بررسی ترکیب جمعیتی اسرای اردوگاه، بررسی ساختار فیزیکی و شرایط اقلیمی اردوگاه، بررسی روند از اسارت تا اردوگاه اسرا، مجموعه گزارش‌های صلیب‌سرخ، تشکیلات فرماندهی بعثی اردوگاه، تشکیلات فرماندهی اسرای ایرانی اردوگاه، معرفی برخی از چهره‌های شاخص و معروف اردوگاه، شهدا و متوفیان اردوگاه، تقویم اردوگاهی، آلبوم اردوگاهی و فهرست محققان، کارشناسان و منابع اردوگاه 13 رمادی را مورد بررسی قرار می‌دهد.
2. زمان دربرگيرنده كتاب: 14/4/1367 تأسیس ـ 6/1369 انحلال اردوگاه
3. همکاران تحقیق: امانی، سهیلا ـ انتظام، بهاره ـ مؤمن‌دوست، اکرم
4. آزادگانی که از مطالب و یا مصاحبه‌های آنها در تألیف این کتاب استفاده شده است:
اسعدی، حیدر ـ اعضایی‌روشتی، فردین ـ ارقند، ابوالفضل ـ افشین، سیدمحمد ـ اسکندری، حسین ـ اسمعیلی‌سراجی، مفید ـ اسمعیل‌زاده، حمید ـ اکرامی‌فرد، وحیدرضا ـ الهی‌پور، اصغر ـ ارومچی، نصرالله ـ بانوی، حسین ـ برج‌زاده‌گشتاسب، محمدرضا ـ برفی‌نژاد، ماندنی ـ پرخاصی، محمود ـ پورفهمیده، محمد ـ پیامی، سیامک ـ پیربداغی، ابوالقاسم ـ تقی‌پور، مجید ـ جمعه (حمیدی‌امین)، خداکرم ـ جهانبخش، محمود ـ حسینی، سیدممتاز ـ خوشبین‌فر، محمدرضا ـ داوت‌یانس، سارکس ـ درمنکی‌آشتیانی، مسعود ـ دهدشتی، رضا ـ ذاکری، محمد ـ راد، حسین ـ رازهش، جعفر ـ رازقی‌حسین‌آبادی، علی ـ رایگانی، سیدعلی‌صالح ـ رجبی‌دولت‌آبادی، براتعلی ـ رستمی، جوهر ـ رضایی‌فر، مجتبی ـ رضویان‌اردهالی، سیدامیر ـ روزبهانی، حسن ـ سلیمانی، محمدرضا ـ شانه‌سازان، غلامرضا ـ شفیعی‌کیا، محمدرضا ـ شم‌آبادی، محمدابراهیم ـ شمسی، علیرضا ـ شیرزادخانی، مرتضی ـ عاشوری، رحیم ـ عالی، مهدی ـ عامل‌هوشمند، حسین ـ عبدی، شیرزاد ـ عرفانی، علی‌اکبر ـ عسگری، لطیف ـ علیزاده، حسین ـ عنافجه، لفته ـ عنایتی، حسین ـ فلاح‌زاده، شاپور ـ فردوسی، نورالله ـ قادری، مصیب ـ کائینی، محمدرضا ـ کرکی، عبدالحسین ـ کرمی، عزیزالله ـ محبی، حسن ـ مددی، خداداد ـ معصوم، حبیب‌الله ـ معصومی، حمید ـ مومنی، علی‌محمد ـ موسوی، سیداحمد ـ مهدی‌خانی، ابوالفضل ـ میرفلاح‌یخدانی، عبدالرسول ـ نظافتی، قدرت‌الله ـ نمازی، علی ـ یعقوبی‌رخنه، علی‌اکبر
«مروری اجمالی بر تاریخچه اردوگاه 13 رمادی»
این اردوگاه سیزدهمین اردوگاه تأسیس شده توسط بعثی‌ها برای اسکان اسرا بود و به همین‌خاطر اردوگاه شماره 13 نام‌گذاری شد. البته باتوجه به این‌که در شهر رمادی واقع شده بود، از طرف اسرا به رمادی 13 نیز معروف شد. اردوگاه 13 رمادی در تاریخ 14/4/1367 با ورود نیروهایی که در تاریخ 4/4/1367 در جزیره مجنون و کوشک ـ طلائیه به اسارت نیروهای بعثی درآمده بودند، تأسیس شد. چند روز پس از آن در تاریخ 21/4/1367 تکی دیگر در منطقه زبیدات، فکه و شرهانی به وقوع پیوست و تعداد زیادی از رزمندگان به اسارت نیروهای بعثی درآمدند که عده‌ای از این افراد نیز پس از مدتی حضور در زندان‌های موقت عراق به اردوگاه 13 رمادی منتقل شدند. بدین‌ترتیب ظرفیت این اردوگاه که بالغ بر 1800 تن بود، تکمیل شد. از ارشدان اردوگاه می‌توان سعید فراهانی، مهدی اعتضاد و نصرالله ارومچی را نام برد. سرگرد محمود جاسم و سروان قاسم نیز فرماندهان بعثی این اردوگاه بودند.
یکی از اقدامات مهمی که نیروهای بعثی در این اردوگاه انجام دادند، انتقال یک گروه 100 نفره از اسرای مذهبی و فعال اردوگاه 7 رمادی (بین‌القفسین) به این اردوگاه بود. این گروه، افرادی بودند که از رفتن به زیارت عتبات عالیات سرباز زده و بعثی‌ها آنها را به این اردوگاه منتقل کرده بودند تا با نشان دادن اسرای جدید که باورها و اعتقادات ضعیفی داشتند، روحیه مقاوم این اسرا را تحت تأثیر قرار دهند و درواقع روحیه آنها را متزلزل کنند. آنها پس از ضرب‌وشتم بسیار وارد اردوگاه شده و بین آسایشگاه‌ها تقسیم شدند. اسرای اردوگاه 7 رمادی که پس از گذراندن چند سال اسارت، جزو اسرای قدیمی به شمار می‌آمدند، بعد از اسکان در میان اسرای کم‌تجربه این اردوگاه، توانستند تأثیرات بسزایی در بین آنها ایجاد کنند. بیشتر این افراد به زبان انگلیسی، فرانسه و عربی آشنایی داشتند و قرآن، ادعیه و احادیث را حفظ بودند، همچنین حامل پیام‌ها و رهنمودهای حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدعلی‌اکبر ابوترابی‌فرد نیز بودند که همین مسئله فضای اردوگاه را تغییر داد و موجب پررنگ شدن فعالیت‌های آموزشی، ورزشی، فرهنگی و هنری در این اردوگاه شد و به این ترتیب با ورود این گروه از اسرا، در روند زندگی اسارتی اسرای اردوگاه 13 رمادی تغییرات مثبتی مشاهده شد.
یکی از وقایع مهم این اردوگاه نصب عکس صدام بالای در هر قاطع بود که با مخالفت اسرا مواجه شد. در این میان یکی از اسرا با پاره کردن عکس صدام به اتاق فرماندهی احضار و به‌شدت شکنجه شد، ولی از عمل خود اظهار پشیمانی نکرد و پس از دو هفته شکنجه شدن وی، سایر اسرای این اردوگاه نیز دست به اعتصاب زدند. در نهایت با ورود نمایندگان کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ به اردوگاه و شکایت اسرا به آنها این اتفاق خاتمه پیدا کرد. سرانجام اسرای این اردوگاه در شهریورماه 1369 تبادل شدند و اردوگاه 13 رمادی منحل شد.