جلد 40 اردوگاه 5 ج تکریت «چهاردیواری»
الف) اطلاعات شناسنامه‌اي:
عنوان كتاب: فرهنگنامه اسارت و آزادگان، جلد 40
عنوان فرعي: اردوگاه 5ج تکریت «چهاردیواری»
مؤلف: ده‌نمکی، مسعود
محل نشر: تهران
حروف‌چینی: ایلانلو، ندا ـ مخانیک‌بابایی، افسانه ـ حنفی، فریناز ـ حسنی، هاله ـ رستمی، سپیده ـ کریمی، سپده ـ نیک نژاد، طاهره ـ مهرنام، سحرـ استاد هاشمی، مهناز
صفحه‌آرايي: مخانیک‌بابایی، افسانه
ناظر اجرايي: شیروانی، علی‌اکبر
نمونه‌خوان: اخوان، فاطمه ـ حقیری، لیلا ـ ملکی، لیلا ـ باغبانی‌ماهر، آمنه ـ میرصفی، طاهره ـ صدیقه، امیدبخش ـ رضایی، زهره
طراح جلد: هاشم‌زاده، سیدمیثم
تعداد صفحات: 468
نوبت چاپ: اول
قطع: وزیری
ب) منابع و مأخذ مورد بهره‌برداري در تهيه كتاب:
ـ نوع كتاب براساس عنوان و موضوع 1. تحقيقي و پژوهشي ¡ 2. خاطرات ¡ 3. رمان □ 4. ساير □
ـ روش استفاده از منابع 1. اسنادي ¡ 2. كتابخانه‌اي □ 3. اسناد شفاهي ¡
ج) اطلاعات محتوايي كتاب:
1. مندرجات كتاب:
این کتاب در 1000صفحه، فصل‌های تاریخچه اردوگاه، بررسی ترکیب جمعیتی اسرای اردوگاه، بررسی ساختار فیزیکی و شرایط اقلیمی اردوگاه، بررسی روند از اسارت تا اردوگاه، مجموعه گزارش‌های صلیب‌سرخ، تشکیلات فرماندهی بعثی اردوگاه، تشکیلات فرماندهی اسرای ایرانی اردوگاه، معرفی برخی از چهره‌های شاخص و معروف اردوگاه، شهدا و متوفیان اردوگاه، تقویم اردوگاهی، آلبوم اردوگاهی و فهرست محققان،کارشناسان و منابع را از اردوگاه 5ج تکریت را مورد بررسی قرار می‌دهد.
2. زمان دربرگيرنده كتاب: 1/5/1367 تأسیس ـ 20/4/1369 انحلال اردوگاه
3. همکاران تحقیق: شیخی، مرضیه ـ محمدی، محبوبه
4. آزادگانی که از مطالب و یا مصاحبه‌های آنها در تألیف این کتاب استفاده شده است:
اسدی‌باروق، ابراهیم ـ اصغرزاده، صفر ـ اکبری‌دلیری، قربانعلی ـ بابایی، علی‌اکبر ـ باباجانی، عادل ـ باحجب، سعید ـ تارخ، سعید ـ جباري، شیرزاد ـ جلیلی‌میلانی، رسول ـ چاوشی، مرتضی ـ حبیبی، عباس ـ حسین‌پور، داوود ـ حلیمی، علی‌اصغر ـ ده دارویس، منصور ـ دالوند، بیژن ـ دهگانی، علی ـ ربیعی‌زاده، محمود ـ رهنورد، نبی‌الله ـ سلطانی، سعید ـ سویر، اصغر ـ شاهدی، نادر ـ شیری، علیرضا ـ طاهری، مسعود ـ فرجلو، علی ـ کشاورزیان، سیروس ـ کوچه‌مشکی، علیرضا ـ کوهکن، الیاس ـ مرادی، همت ـ معتمدی‌فر، بهروز ـ یعقوب‌زاده، خیرالله
«مروری اجمالی بر تاریخچه اردوگاه 5ج تکریت» (مفقودین)
اردوگاه 5 ج تکریت (مفقودین) با ورود 1200 تن از اسرای ایرانی در تاریخ 1/5/1367 تأسیس شد. این اردوگاه به علت واقع شدن در شهر تکریت و همچنین نزدیکی به اردوگاه‌های دیگر تکریت؛ یعنی اردوگاه 5 الف (افسران) و اردوگاه 5 ب (رهبران)، همچون دو اردوگاه دیگر 5 نام گرفت. این سه اردوگاه به‌صورت متمرکز توسط یک مقر فرماندهی اداره می‌شد و مسئول هر اردوگاه نیز توسط این مقر فرماندهی انتخاب می‌شد. اردوگاه 5 ج تکریت برخلاف اردوگاه 5 الف و 5 ب، مورد بازدید نمایندگان کمیته بین‌المللی صلیب‌سرخ قرار نگرفته بود، ازاین‌رو این اردوگاه جزو مفقودین به حساب می‌آمد و بین اسرا و بعثی‌ها اردوگاه «5 مفقودین» نامیده شده بود. همچنین به علت ساختار فیزیکی این اردوگاه که مستطیل شکل بود، اسرا این اردوگاه را «چهاردیواری» نامیده بودند. این اردوگاه به علت واقع شدن در استان صلاح‌الدین به نام «صلاح‌الدین» نیز نامیده شده بود. جمعیت کل اسرای این اردوگاه در ابتدای تأسیس 1200 تن بود که پس از گذشت پنج ماه به علت عدم تطابق جمعیت اسرا با فضای زندگی آنها، بعثی‌ها مجبور به انتقال 250 تن از اسرا به اردوگاه 16 تکریت شدند و در نتیجه، آمار نهایی اسرا در زمان انحلال این اردوگاه به 750 اسیر رسیده بود. اسرای اردوگاه 5 ج تکریت از یگان‌ها و لشکرهای مختلفی همچون 58 ذوالفقار، 81 زرهی کرمانشاه، 146 هوابرد شیراز و 5 هوابرد، 88 زاهدان و… با عضویت ارتش و بسیج بودند که در پی تک‌های ارتش بعث در تاریخ 21 و 31/4/1367 به اسارت درآمدند. نیروهای بعثی پس از استقرار اسرا داخل آسایشگاه‌ها به منظور هماهنگی و اجرای مقررات اردوگاهی، یکی از اسرا به نام «ایاز» را که با زبان عربی و قومیت عرب آشنا بود در مردادماه 1367 به عنوان ارشد کل اردوگاه منصوب کردند و وی تا زمان انحلال اردوگاه در این سمت باقی ماند. علاوه بر این‌که سرهنگ «مشرف عزیز» نظارت و فرماندهی اردوگاه‌های 5 الف، 5 ب و 5 ج تکریت را عهده‌دار بود، سروان علی نیز به مدت دو سال مسئولیت اداره اردوگاه 5 ج تکریت (مفقودین) را برعهده داشت.
از وقایع مهم این اردوگاه می‌توان به اختصاص آسایشگاه 3 به منافقین و درگیری اسرای این آسایشگاه با اسرای آسایشگاه 10 (مخالفان منافقین) و در نهایت انحلال آسایشگاه 10 اشاره کرد. در سال 1369 دولت عراق در پی جنگ با کشور کویت، تعداد زیادی از نیروهای ارتش این کشور را به اسارت خود درآورد و به منظور اسکان آنها مجبور به تخلیه این اردوگاه از اسرای ایرانی شد. بنابراین در تاریخ 20/4/1369، اسرای ایرانی اردوگاه 5 ج تکریت (مفقودین) بین اردوگاه‌های دیگر تکریت؛ یعنی اردوگاه‌های 20، 14، 15،18 و 11 تقسیم شدند و پس از دو ماه به ایران بازگشتند.